Serieus zakendoen

De week voor Kerst domineert Serious Request, de liefdadigheidsactie van 3FM, radio en televisie. Je kan een plaatje aanvragen, feesten en mooie spullen kopen om kindersterfte door longontsteking te verminderen. Maar plezier maken vanwege het leed van een ander, is dat niet heel wreed? Heeft het geen bittere bijsmaak, omdat het een manier is je schuldgevoel over alle weldaad tijdens de feestdagen af te kopen? En wat doen nu eigenlijk een paar centen voor mensen die weinig mogelijkheden hebben om hun lot te verbeteren? Wat als een deel van het geld onderweg ergens blijft hangen? Waarom gaat er geld naar marketing in plaats van naar het uiteindelijke doel? Al met al heeft het toch helemaal geen zin?

Dutch rebel en Miss Gorgeous

“Let me take that.” Voor ik met mijn ogen kon knipperen had ik geen koffer meer vast en werd ik naar de juiste trein begeleid. Heel normaal, ontdekte ik al snel. Trein in, trein uit, naar een café om te wachten op de volgende trein, iemand die me daar kwam serveren terwijl overige gasten aan de bar bestelden. Alles werd voor me geregeld en ik werd van persoon naar persoon overgedragen. Engeland, een hele andere wereld. Voor zo’n koppige Nederlander als ik soms wel even slikken.

 

Op een mooie pinksterdag: de kracht van muziek

Misschien is dit wel de indringendste manier om een verhaal te vertellen, denk ik als ik de klanken op me in laat werken. De muziek van Harry Bannink, Ruud Bos en Joop Stokkermans spreekt. Voeg daar de beeldende en treffende teksten van onder meer Annie M.G. Schmidt aan toe en je hebt een uitstekend recept. Laat je dat vervolgens uitvoeren door Renée van Wegberg, Lone van Roosendaal, Annick Boer en vier musici die heel goed weten wat ze doen, dan heb je een topavond. Het is bijna een schande dat ik tussen voornamelijk opa’s en oma’s zit.

De grote vakantietest

Ik wil naar Engeland. Met die gedachte begint het. Na wensen, wikken en wegen volgt het plan. Ik ga op vakantie en neem mee: een geleidehond. Alleen met Wilka de wijde wereld in, ik weet het zeker. Maar iets twijfelt daaraan.

Gezegend

“Lukt het?”

Ik antwoord bevestigend, een beetje verwonderd. Mijn blindengeleidehond Wilka laat juist topwerk zien door me over een smal stoepje tussen allerlei obstakels door te leiden.

“Oh, ik dacht dat je wilde pinnen.”

Niet iedereen die langs een pinautomaat loopt wil deze gebruiken, denk ik, maar ik houd mijn mond.

“Je hebt wel een moeilijk leven, maar met die hond wordt het iets beter.”

Het aantal aannames in dit gesprek wordt in hoog tempo schrikbarend. Tijd om in te grijpen.

“Ik heb een prima leven hoor, met en zonder hond”, meld ik haar stellig.

“Oh”, klinkt het. Ik hoop dat er nu nieuwe gedachten in haar hoofd ontstaan.

“Mag ik iets zeggen?”

Niet dus, als ik haar toon goed inschat. En jawel.

“Straks verdwijnt de regering. Dan wordt iedereen jong en gezond en regeert Jezus. Wat vind je daarvan?”

Ik vind het zonde dat jij het onbekende meteen ziet als ongezond, denk ik. Je had me in theorie nu behoorlijk kunnen kwetsen. De discussie aangaan trekt me niet en ik betwijfel of ik haar kan laten inzien wat ze eigenlijk zegt. Ja, ik weet het, ook ik doe aannames.

“Mooi dat jij zo positief kunt zijn”, klinkt het nog.  

Als ik even later met een ruime omweg naar huis loop - gewoon omdat het buiten zo lekker is - voelt het als een zegen dat ik ook in het hier en nu simpelweg van het leven kan genieten. Een zegen die ik graag met haar zou delen.

Voetstappen in het zand 2

Soms zie ik ze overal. Dan weer wil ik er dolgraag een vinden – ééntje maar – maar staar ik naar nietszeggend glad terrein. Ik tref ze aan op de meest onverwachte plekken. Ze domineren hun omgeving of liggen juist verscholen, stilletjes wachtend op oplettende passanten of toevallige vinders. En af en toe lijken ze ergens totaal niet thuis te horen en kan ik niet verklaren hoe ze daar zijn beland. Voetstappen in het zand.

 

Een paleontoloog achterhaalt aan de hand van eeuwenoude fossielen hoe het verleden was, het heden is ontstaan en de toekomst kan worden. Zo bestudeer ik voetstappen. Sommige afdrukken geven ook na grondig onderzoek hun geheimen niet prijs. Anderen zijn kraakhelder, of lijken vreemd genoeg jonger dan mogelijk is. Heel onverwacht bezie ik soms met onnadenkende of vertwijfelde blik een eerder gevonden voetstap vanuit een nieuwe invalshoek. Dan slaat de twijfel toe, verwerf ik waardevolle inzichten of accepteer ik iets dat ik diep van binnen al lang wist.

 

Deze voetstappen bieden richtlijnen voor de naald van mijn kompas. Het is aan mij te ontdekken wat het belang van die voetstappen is. Niemand die mijn conclusies bevestigt, mijn vragen beantwoordt. Onkundig, zonder diploma, word ik op pad gestuurd. Hoe moet ik ze duiden? Wanneer weet ik dat een bevinding klopt? Soms keer ik terug met meer onzekerheden dan toen ik vertrok. En toch, ondanks de ogenschijnlijk onmogelijke opgave, ben ik dankbaar voor elke voetstap die ze naliet, voor elke voetstap die ik vind.

Mijn achtvoetige leraar

Hij leerde me over vertrouwen op een ander, zelfvertrouwen en hoe die twee elkaar kunnen versterken. Over humor, samenwerken, onzekerheid, doorzetten, zelfreflectie, vriendschap. Zo’n tweeënhalf jaar geleden ging hij met pensioen. Destijds heel verdrietig, nu hebben we allebei al lang en breed vrede met onze nieuwe leefomstandigheden. En meer dan dat. Maar nu hij weer even onder mijn dak woont, merk ik dat onze band niet is verdwenen. Hoewel vooral zijn lijf erg is veranderd vergeleken met zijn jonge jaren en hij een stukje berustender is geworden, is hij vooral nog steeds diezelfde grote, lieve Freaser. Mijn eerste blindengeleidehond. Een hele, hele bijzondere hond.

 

She's back

Het geluid van hoog opspattend water verstoort de rust in het bos. Het daaropvolgende “Wilka! Hier!” klinkt nog veel minder vredig. Dat Wilka te pas en te onpas de modder in duikt, neem ik al lang voor lief. Maar deze vijver was uitdrukkelijk verboden terrein en na veel oefenen dacht ik die strijd gewonnen te hebben. Wilka denkt er – nadat ze de vijver maanden links liet liggen – duidelijk anders over. Het is niet eens een subtiele poging, maar een ouderwets goed bommetje. Na mijn uitroep wordt de spanning van twee tegenstrijdige prikkels (doorgaan met gestoord doen of luisteren?) haar zoals wel vaker te veel en volgen een aantal racerondjes dwars door de struiken, waarna ze zich toch maar komt melden. Het moge duidelijk zijn: de kleuter is terug.

Simone!: stijlvolle show, stressvolle tijd

De geur in theaterzalen is angstaanjagend. Verwachting en spanning van het publiek, artiesten die zich – al dan niet gespannen – in het zweet werken, schrik, verdriet, woede, ontlading, plezier. Avond na avond stapelt het zich op. De zaal ademt stress, intimiteit, heftige emoties. Een andere verklaring is er niet.

 

Al zolang ik haar ken, vindt Wilka theaterzalen spannend. Ze vliegt overeind bij applaus, hijgt, wil het liefst op schoot, kan haar draai niet vinden. Als de voorstelling zelf dan ook nog eng is, houdt ze het niet meer en laat ze van zich horen. En dat terwijl ze in de meest uiteenlopende situaties de rust zelve is. Zelfs na een wat pijnlijk onderzoek in de dierenkliniek schudt ze zich meteen uit, gaat met haar lijf opzettelijk tegen mijn voet liggen en ontspant, om kort daarna net zo makkelijk weer op die behandeltafel te stappen. Maar theaterzalen, die zijn doodeng.

 

Nog één test

Sinds het blafincident van begin dit jaar heeft Wilka geen voorstellingen meer bezocht. Destijds reageerde ze op een enge scène en dus wilde ik haar niet plagen met voorstellingen met harde muziek of onverwachte geluiden. Maar alleen Simone Kleinsma en een pianist op een toneel dat ook nog eens aan de andere kant van de zaal is, dat moet ze wel kunnen. Dit keer geen horror zoals bij Yentl en De Boer of een zaal vol harige collega’s zoals bij een congres van KNGF Geleidehonden. Als ze het dan nog niet waardeert, moet ik andere conclusies trekken.

Zorgen in de chocoladefabriek

“Maar ondanks alles kon ik niet anders dan met Wilka meegaan. Als dat de eigenschap is van een kind dat nog droomt van een paradijs van snoep, dan hoop ik dat ik nooit volwassen word.” Zo eindigde ik mijn hoopvolle blog in januari 2015. Ik benoemde mijn toekomstige geleidehond Wilka tot mijn persoonlijke Willy Wonka, die mij ondanks ervaringen uit het verleden zonder veel moeite meekreeg op een nieuwe ontdekkingsreis. Freaser, Loni, Wilka. Driemaal is scheepsrecht, zegt men. En “ervaringen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst” is ook positief te interpreteren. Daarbij, statistisch gezien is de kans klein dat er weer iets misgaat: als je drie keer met een dobbelsteen gooit is de kans op verschillende cijfers immers groter dan dat je drie keer hetzelfde gooit. Het leven is echter geen simpele dobbelsteen of handig gebruikte zin. Je zou denken dat ik mijn lesje inmiddels wel zou hebben geleerd.

VanVelzen en The Hibby GB's: muzikale medicijnmensen

“I know I know, life is not always easy. I know a way for you and I to be born again.” Dat eerste hoeft niemand me meer uit te leggen. Juist daarom is het zo fijn dat VanVelzen en The Hibby GB’s tijdens hun theatertour Call It Luck hun manier met het grote publiek – met mij – delen. Geen arts had een beter medicijn kunnen voorschrijven om me na een pittige week weer moed te geven. Muziek, wat is het toch een wonderlijk mooi iets.

Individudag

“Mag ik van de roodharigen de blinde? En van de rolstoelers de WW’er? Kwartet!” Het banenspel wordt steeds makkelijker. Verzamel een paar medewerkers met uitkeringen en de subsidies stromen binnen. Of diegene vervolgens goed zijn werk doet, ach, wat maakt dat nog uit?

 

Een blinde buschauffeur. Volgens de systemen van de gemeente Utrecht geen enkel probleem. En dat terwijl een beperking nog steeds vaak reden tot afwijzing is. Mogelijkheden zien is zo eenvoudig nog niet bij een confrontatie met het onbekende. Bedrijven worden door regels aangemoedigd voorbij de beperking te kijken, maar lijken vooral de achterliggende subsidies te zien. Mensen afwijzen omdat ze niet in een bepaald hokje passen, mensen aannemen omdat ze dat wel doen; een logisch gevolg. De beperking wordt niet meer opgemerkt, meldt De Monitor. Geen reden tot feest, want nu zien ze slechts verschillen in uitkering. Mensen worden nog dieper hun hokje in geschopt en als er geen passend hokje voor hen is, dan grijpen ze dubbel mis: geen regeling die bedrijven stimuleert hen aan te nemen, maar ook geen oog voor het feit dat zij op de werkvloer andere zaken nodig hebben dan de meerderheid. Wel problemen, geen subsidie. Wat heeft zo iemand dan nog te bieden wat moeite doen waard is?

Delen

“Wauw, wat veel! Geweldig dat al die mensen er eens bij stilstaan dat het leven met die nare ziekte geen pretje is”, jubelt Anna.

Ans glundert. “Ja hë? En het is zo’n kleine moeite. Ik had niet verwacht dat het zo hard zou gaan. Geeft de burger moed.”

“Goed bezig”, beaamt Annet. “Doet me eraan denken, ik zag net een gevoelig berichtje langskomen over dat kinderen met een beperking meer respect verdienen. Meteen maar even gedeeld.”

“Jij snapt tenminste nog hoe het hoort in deze wereld. Het is toch van de zotte dat mensen zelfs dát niet meer kunnen opbrengen?” meldt Anton verontwaardigd.

“Ja, want neem dan mijn schoonzus. Thuis een grote mond over hoe respectloos mensen haar beperkte zoontje behandelen, maar openbaar delen, ho maar!”

“En wat dacht je van mijn oom? Volgens mij doet hij best goede dingen, maar op zijn tijdlijn niks te vinden. Zo bereikt hij alleen dat kleine clubje. Eeuwig zonde.”

“Kennen jullie mijn vriendin van de sportschool? Die had dat bericht over doven dus wel gelezen. Ze zei zelfs dat ze ook vond dat er meer begrip moet komen. Maar denken jullie dat ze het heeft gedeeld?”

“Tsss. Wie a zegt, moet ook b zeggen.” Alice fronst geërgerd. Volop instemmend geknik.

Onopgemerkt staat Brenda op. Ze loopt naar de kassa, waar een vrouw in een rolstoel haar lunch wil afrekenen. Zonder aarzelen verruilt ze diens gevallen pinpas voor een dankbare glimlach.

Van afleiding naar vakmanschap: Alles eromheen

Lekker op vakantie, een nationale ramp, een simpel kopje koffie: in hun voorstelling Alles eromheen stellen de cabaretiers Van der Laan en Woe dat al snel wordt vergeten waar het om gaat. De kern verdwijnt onder een flinke lading bijzaken en hysterie. Of nee, de heren stellen eigenlijk helemaal niets. Noem het een spiegel voorhouden, noem het aanzetten tot nadenken, noem het een avondje heerlijk lachen en loslaten. Wat je er verder van denkt of mee doet, dat mag je helemaal zelf weten. Ik houd ervan.

 

Show, don’t tell. Die les van mijn docente journalistiek staat diep in mijn geheugen gegrift. Van der Laan en Woe beheersen dit op een manier waar ik alleen nog maar van kan dromen. Met muziek, sketches en hilarische, stiekem herkenbare typetjes zetten ze niet alleen aan tot lachen, maar ook tot nadenken. “Dat een bezoeker van de voorstelling zich in zijn opvattingen niet alleen voelt staan lijkt [Van der Laan] troostend. Dat zou mooi zijn”, meldt een interessant artikel in het NRC. Hij slaat hiermee de spijker op zijn kop: dat lukt hen en dat ís ook fijn. Maar hoewel de ideeën van de heren (tot op zekere hoogte) uit hun voorstelling spreken en ik me hierin grotendeels kan vinden, is het niet een avondje alleen instemmend knikken of dom lachen om de gekkigheden van anderen. Prikkelend, dat is het best passende woord; preken komt in hun woordenboek niet voor.

Waar het om gaat

Five hundred twenty-five thousand six hundred minutes
Five hundred twenty-five thousand moments so dear
Five hundred twenty-five thousand six hundred minutes
How do you measure, measure a year?
In daylights, in sunsets
In midnights, in cups of coffee
In inches, in miles
In laughter, in strife
In five hundred twenty-five thousand six hundred minutes
How do you measure a year in the life?
[...]
In truths that she learned
Or in times that he cried
In the bridges he burned
Or the way that she died?
It's time now to sing out
Though the story never ends
Let's celebrate
Remember a year in the life of friends
Remember the love

Rent - "Seasons of Love”

 

Een kaartje of berichtje dat laat weten dat je aan me denkt. Me laten praten als dat nodig is. Echt luisteren en niet schromen je mening te geven. Me leren dat mijn verdriet een deel van mij is en er dus mag zijn. Laten zien dat ik nog steeds dezelfde ben. Met me lachen, praten en klieren zoals altijd. Zo duidelijk maken dat hulp vragen oké is, dat ik het nog doe ook. Net zo lang contact houden tot ik kan slapen. Een hand op mijn schouder leggen en zo zwijgend zeggen dat je meer ziet dan ik soms zou willen. Me eventjes apart nemen en vragen hoe het nu echt met me gaat. Accepteren dat ik onverwacht afwezig ben – al dan niet lijfelijk – als ik de kracht van emoties onderschat. Bestaande afstand respecteren. Het leven de kans geven me weer in haar stroom mee te nemen. Me steunen, maar niet leiden.

 

Geen massa’s mensen op de been. Geen schokkende foto’s op tv. Geen spandoeken of protesten. Geen journalisten die voor het land duiden hoe wordt gerouwd. Geen strijd op social media om te bewijzen hoe erg wordt meegeleefd. Geen grootse gebaren. Ogenschijnlijk kleine, maar o zo veelzeggende momenten. Dat is wat de wereld mooier maakt.

Weerzien met de W-tjes

Het W-nest uit 2013, een van de vele nestjes pups gefokt door KNGF Geleidehonden. Een paar weken samen opgegroeid en daarna allemaal hun eigen weg gegaan. De wereld leren kennen met hun puppypleeggezin, een vak geleerd op school en daarna ingetrokken bij hun nieuwe baas. Broers en zussen verspreidden zich letterlijk van Limburg tot Noord-Holland. Nu, drie jaar later, zijn ze weer even samen. Een recept voor een heel speciaal verjaardagsfeestje.

 

© Boeddha Productions

Horror in de snoepwinkel

"Op de eerste rij zitten bij een voorstelling die als ‘absurdistisch cabaret’ wordt omschreven, ik weet niet of ik dat zo'n goed idee vind." Ik begrijp mijn vriendin volkomen, maar ze heeft één geluk: Wilka en ik werken vast als bliksemafleider. Daarbij ben ik blij dat mijn geleidehond meer dan welkom is in de Verkadefabriek in Den Bosch en dat er wordt meegedacht over een geschikte plaats. Vooraan heeft ze de ruimte om lekker te liggen zonder dat iemand daar last van heeft. Ik bedenk dat de eerste rij voor Wilka nog een voordeel heeft: het podium is vaak hoger, dus als ze zich net als in de trein en de bus met haar kop onder mijn stoel wurmt, ziet ze niet eens wat er allemaal gebeurt. En, verzeker ik mijn vriendin, ik neem haar met een gerust hart mee, want zij blaft in ieder geval niet. Tja, als je zoiets zegt, dan vraag je er natuurlijk om.

 

Daar zitten we dan, netjes op de eerste rij, met Wilka aan mijn voeten. Ze heeft inderdaad de ruimte. Het andere voordeel gaat echter niet door: er ís geen podium. Het duo Yentl en De Boer speelt gewoon voor ons op de vloer en Wilka kan alles uitgebreid bekijken. Eerst vindt ze het nogal spannend. Het moet raar voor haar zijn, twee vrouwen die zingen, instrumenten bespelen, rondrennen, gekke stemmetjes opzetten, op de grond zitten... En dat vlak voor haar neus. Gelukkig ken ik haar reacties inmiddels goed en kan ik mijn aandacht bij de voorstelling houden. Ondertussen stel ik Wilka gerust, laat ik haar weer liggen en houd ik haast onbewust in de gaten of ze rustiger wordt. Maar dan wordt het eng. En er zit een kleuter in de zaal.

Verstoplichten

Ik loop vlot over straat. In mijn rechterhand klem ik mijn herkenningsstok en mijn smartphone. Aan mijn linkerzijde loopt Wilka. We zijn op weg naar de campus. Ik weet hoe de straten heten die ik door moet en mijn navigatie meldt wanneer ik die bereik. De details van het grootste stuk van de route ken ik niet op mijn duimpje, maar dat doet me niets. Wilka omzeilt alle obstakels en ik weet meteen wanneer we bij de straat zijn die mijn telefoon noemt, want Wilka slaat alle zijstraten in. Op mijn beurt vertel ik haar dan wanneer ik zo’n straat wil oversteken. Het zijn drukke wegen, maar in Nijmegen staan gelukkig veel verkeerslichten. Wilka heeft geleerd deze voor me te zoeken. Dus wat kan er dan nog misgaan? Er is slechts één probleem: de logica rond Nijmeegse verkeerslichten ontbreekt totaal.

Schaduwblik

“Nu lijk je net een echte blinde.” Ik liep al met een geleidehond. Ik gebruikte al een herkenningsstok. Ik knalde niet ineens overal tegenop. Mijn beperking was alles behalve een geheim. Er was maar één klein dingetje veranderd: ik droeg een zonnebril terwijl de zon niet scheen. Inmiddels is dit een paar jaar geleden en zijn mijn zonnebril en ik vijandige vrienden. Nog steeds weet ik niet of ik nou om die opmerking moet lachen of niet. Een zinnetje dat laconiek werd geroepen, maar dat heel veel impliceert.

 

Als eerste suggereert het dat ik geen echte blinde ben. Sorry mensen, maar hoe je het ook wendt of keert, welke maatstaf je ook gebruikt, ik behoor tot de blinden in ons land. Deal with it. Zeker, het is een compliment dat ik er niet meteen negatief uitspring en dat ik zonder aarzelen als deel van de groep word beschouwd. Maar nog liever had ik gezien dat de redenering andersom werd doorgetrokken. In plaats van het (voor)oordeel over blinden bij te stellen, word ik buiten de groep geplaatst. Blind is nog steeds negatief, ik ben gewoon niet blind. Zonde.