Blinder deel 4: En door

Inzien dat verlies van een beetje zicht zo veel met me doet, opnieuw mijn weg leren vinden en geleidehond Esmee meenemen in die verandering, dat lukt niet in een dag. Dankzij de inzichten die ik kreeg door een uurtje op pad zijn met een geleidehondeninstructeur kan ik er niet meer omheen: er is werk aan de winkel. Een geleidehond weerspiegelt je gedrag, dat weet ik al jaren. Voorheen kreeg ik naar aanleiding van een hulpvraag tips om mijn gedrag wat aan te passen. Wil ik nu weer de baas worden die Esmee nodig heeft en verdient, dan moet ik veel dieper in die spiegel kijken. Dan moet ik leren omgaan met mijn nog slechtere zicht. Een confronterende conclusie na 35 jaar ervaring met blind zijn. Maar ook een broodnodige en nuttige, ontdek ik in de weken erna.

 

Patronen zien

Nu ik oplet, zie ik de patronen. Als ik in de pauze met een paar collega’s de stad in loop, ontdek ik waarom de toch al stroeve samenwerking met Esmee in Londen nog verder uit balans raakte. Mijn collega’s kiezen een route die ik normaal niet zou lopen, schuin over een trapje. Hoewel Esmee hen tot dan toe op mijn verzoek volgde, wil ze nu een andere kant op. Omdat ik niet weet of ik dan weer bij mijn collega’s uitkom, vraag ik haar hen te blijven volgen. Dat doet ze. Maar de rest van de wandeling moet ik alert blijven. Op een gegeven moment slaat ze zelfs een afstapje over, iets wat ze in tijden niet heeft gedaan. Waar ik met haar voorganger Wilka in dit soort situaties snel nieuwe werkafspraken maakte over een gulden middenweg, is Esmee daar niet van gediend. Als ik haar ondanks haar waarschuwing vraag om de regels even te vergeten, dan gaat er een knop om: als we dan toch raar doen, dan ook helemaal. Die knop wist ik in Londen blijkbaar ook te vinden. Wanneer we die middag zonder collega’s naar het station lopen, peinst ze er niet over te testen of onze afspraken dan nu ook niet meer gelden. In Londen maakte haar toen nog onbegrepen gedrag mij ontzettend nerveus. Nu ik weet dat ik niet bang hoef te zijn dat haar een keer laten afwijken van hoe het hoort haar werkethiek beïnvloedt als we met zijn tweeën lopen, kan ik het loslaten en me richten op het belangrijke resultaat: ondanks alles kom ik ook dan zonder kleerscheuren thuis.

 

Vertrouwen geeft vertrouwen

De dag erna voelt het alsof de zon volop schijnt sinds maanden. In het bos nog wat zijpaden zien die ik in wil, kan ik met al dat licht wel vergeten. En omdat de grond bevroren is, voelt alles anders dan anders. Ik ben dus niet verbaasd als ik merk dat ik op een ander pad loop dan gepland. Een smal pad vol oneffenheden, stijgingen en dalingen. Ik kan terug, maar hé, het is gratis stoklooples voor mij en eens andere luchtjes voor Esmee. Maar een stuk verderop is het pad onder mijn voeten verdwenen en ben ik wel klaar met deze expeditie. Ik roep Esmee bij me en doe haar het tuig om. Het is niet de eerste keer dat ik haar zoiets laat oplossen. Ze probeert eerst verder te gaan in de richting die ik liep, maar als ze merkt dat het nog steiler wordt en mijn voet wegglijdt, staakt ze die poging meteen en draait ze zich naar me om. Mijn gedachten schieten terug naar de geblokkeerde deur bij het station. De bal ligt nu bij mij, weet ik. Ik vraag haar om te draaien, dan gaan we gewoon dezelfde weg terug. Dat vindt ze maar stom, maar ik hoef maar even vol te houden en hup, daar gaan we. Waar ik net nog voetje voor voetje tastend naar beneden liep, ben ik nu in een mum van tijd weer boven en hebben mijn voeten een stuk minder boomwortels gevoeld. We kwamen van rechts, maar Esmee kijkt naar links. Prima, denk ik, we komen vast wel weer op een pad uit dat ik herken. Ik bevestig dat ze linksaf mag. En inderdaad, even later draaien we een bekend breed wandelpad op. Tuig weer over mijn schouder en na een dikke knuffel huppelt Esmee weer vrolijk tussen de bomen. Zij vond deze werkactie duidelijk leuk en voor mij is het een hele fijne bevestiging van wat je ervoor terugkrijgt als je vertrouwen geeft.

 

Esmee kan pas zelfverzekerd zijn, als ik weet wat ik aan het doen ben. Nu ik voor mijn gevoel de weg niet meer weet op bekende routes, moet ik zorgen dat ik die opnieuw leer. Zoals bij die schuine oversteek van laatst. Halverwege staat een verkeerslicht met drukknop die geen geluid maakt. Als ik het verkeerslicht aan de overkant rood hoor worden, wil ik weten of ik die middelste al voorbij ben of dat ik daar mijn toevlucht kan zoeken. Nu ik erken dat ik over dit soort zaken moet nadenken, komen de oplossingen vanzelf. Ik vraag Esmee gewoon altijd die paal te zoeken. Is het nog groen, dan lopen we daarna door. Zo niet, dan wachten we veilig een ronde.

 

Tussen je oren

Ik heb me de twijfel, aarzeling en het wantrouwen niet verbeeld. Die waren er en werden steeds erger. Die maakten dat Esmee niet kon werken zoals ze eerder deed. Maar niet omdat die gevoelens bij Esmee bleven rondzingen. Nee, die zaten ergens anders: in mijn hoofd. Ik had in Londen beter moeten opletten, toen Esmee onder mijn stoel genoot van het tapijt in het theater en mijn vriendin en ik van de musical Hadestown. Hermes, de boodschapper van de Griekse goden, legde het me toen al haarfijn uit:

 

“The meanest dog you'll ever meet

He ain't the hound dog in the street

He bares some teeth and tears some skin

But brother, that's the worst of him

The dog you really got to dread

Is the one that howls inside your head

It's him whose howling drives men mad

And a mind to its undoing

[...]

You’ve got a lonesome road to walk

And it ain't along the railroad track

And it ain't along the blacktop tar

You've walked a hundred times before

I'll tell you where the real road lies

Between your ears, behind your eyes

That is the path to paradise

Likewise, the road to ruin”

Uit: Hadestown – Wait For Me (reprise)

 

Zelfverzekerd

Als ik een paar weken later met diezelfde vriendin ga lunchen en Esmee haar vanaf haar auto volgt naar de ingang van het restaurant, vraagt ze ineens of het nazorgbezoek al is geweest. Want hoewel Esmee haar volgt en er verder weinig te werken valt, ziet ze zelfs op dat kleine stukje verschil. We lopen er anders bij. Zelfverzekerder.

 

Die zelfverzekerdheid zie ik ook, op allerlei momenten. Eind januari lopen we het dorp in. Door de winkelstraat vol mensen en obstakels slalomt ze en wil ze af en toe heel gedecideerd een stukje over straat. Om meestal na een paar stappen de stoep weer op te gaan. Ik voel hoe haar staart zo hard kwispelt dat die af en toe tegen mijn been slaat. Ik moet een pakketje ophalen in de dierenwinkel. De geurtjes zijn even lastig, maar ze blijft keurig naast me staan wachten. Dat de omgeving haar toch wat doet, merk ik omdat ze zich heeft omgedraaid om langs mijn been de winkel in te gluren. Als we naar buiten gaan, heb ik het idee dat ze snel fysiek contact maakt met de dame die mijn plek bij de balie inneemt om ook een pakketje te claimen. Hé, dat gedrag is even geleden. Sinds het nazorgbezoek betrap ik Esmee er veel minder op dat ze onder werktijd wil buurten. Ik heb niet de illusie dat ze helemaal geen contact meer met mensen maakt. Het blijft de aard van het beestje. Maar het verschil is opvallend. Dat ze na zo’n winkelbezoek waarbij ze meer leuke prikkels moet negeren dan anders contact zoekt, doet nog een kwartje vallen. Dit gedrag lijkt een manier om even te ontladen. De laatste maanden wist ze niet echt wat ze met me aan moest. Dat lijkt me reden genoeg voor een uitlaatklep. Blijkbaar vindt ze die in wildvreemden.

 

We lopen terug langs de doorgaande weg door het dorp. Esmee geeft aan dat ze van de stoep af wil. Ik hoor aan de echo’s dat er grote obstakels staan. Na mijn toestemming loopt ze het fietspad op, maar houdt dan in. Ook daar kunnen we niet verder. Voor ik iets kan doen, komt er een dame naar me toe. “Mevrouw!” “Het is hier afgezet, of niet?” reageer ik. Lesje geleerd: meteen vragen wat de situatie is. De dame bevestigt; er staan grote borden. We moeten een stukje over het fietspad, maar de doorgang is heel smal. Ik laat Esmee achter mij aan lopen en tast met mijn stok. Ik pas er in mijn eentje nauwelijks door. Dat Esmee niet wilde, bewijst wat een goede geleidehond ze is. Voorbij de doorgang pak ik de beugel weer vast en volgen we de dame, die zo vriendelijk is om voor ons uit te lopen. Even later staat Esmee opnieuw stil. Ondanks dat de dame is doorgelopen, is Esmee stellig: dit past niet. Wederom neem ik het even over, tastend met mijn stok. Nu moet ik zelfs over een uitstekende voet van een rood-wit afzettingsbord heen stappen om verder te kunnen. Ik pak opnieuw de beugel vast en terwijl de dame vertelt dat we weer de stoep op kunnen, trekt Esmee me al naar rechts en stopt ze bij het stoeprandje. Ik bedank de vrouw, zeg Esmee dat ze door mag lopen en we snellen verder. Zolang ik meteen luister als Esmee iemand niet wil volgen, blijft de weg-met-alle-regels-knop onaangeroerd.

 

Stop met klooien!

Esmees hervonden zelfverzekerdheid zie ik ook wanneer ik op een andere route het tweede tikkende verkeerslicht moet hebben en Esmee de eerste aanwijst. Leuk geprobeerd, maar we gaan gewoon naar huis. Ze weigert door te lopen. Inspectie met mijn stok leert me dat er een weg voor me loopt; de stoep loopt niet door. En dat eerste verkeerslicht had links van ons moeten staan, bedenk ik me. Waar zijn we? Ik laat haar omkeren en een stukje teruglopen om de route weer op te pakken. Dit doet ze schoorvoetend. Nog voor ik na een paar stappen besef dat we wel degelijk op de goede plaats stonden en de andere paal blijkbaar soms zwijgt, draait ze me resoluut weer 180 graden om en parkeert me zonder pardon wederom bij het verkeerslicht. Hou op met klooien baas!, voel ik haar uitstralen. Zo stellig haar gelijk halen als dit kan ik me in de afgelopen jaren nauwelijks herinneren. Blijkbaar maakt een lastige periode met een hond de relatie uiteindelijk sterker.

 

Ik zal mezelf heus nog wel gaan tegenkomen. Het verdriet en de onzekerheid vanwege mijn nu écht belabberde zicht zijn niet verdwenen. Mijn angst in het verkeer ook niet. Maar hoe ik nu met Esmee deze onbekende situaties liep, voelt compleet anders dan een paar weken geleden. Ik ben weer ontzettend benieuwd naar wat we nog meer gaan ontdekken en leren. En had ik al gezegd wat een superknap en leuk hondje ik heb? Ik verwacht niet dat de weg verder omhoog alleen maar uit glad asfalt bestaat. Maar als er de volgende keer weer hobbels in zitten, is de spiegel waar ik dan in moet kijken hopelijk een stukje helderder. Kortom, we zijn er weer! Alleen ik, zo blijkt een paar dagen later, nog lang niet. Want mijn oog heeft een ingrijpende verrassing in petto.