vrijdag 1 december 2017

Omdat we het waard zijn: 2017 in verhalen

Sinterklaas is weer in het land, de eerste kerstliedjes zijn op de radio en winkels roepen om het hardst dat ze de leukste cadeautjes verkopen. Dat kan maar een ding betekenen: het jaar loopt ten einde. Een jaar gaat nooit stilletjes weg. Nee, het stelt eisen. Twee van de mensen die gehoor geven aan die roep, zijn Dolf Jansen en Louise Korthals. Met hun oudejaarsconference Omdat we het waard zijn geven zij een stem aan 2017. Jansen boeide en amuseerde me al vaker via radio, tv en een cabaretlezing op een literatuurfestival. Korthals is voor mij niet meer dan een naam. Het duo blijkt om veel meer redenen een opvallende combinatie, ontdek ik op Black Friday 24 november in de Deventer Schouwburg.
 
Slim
De avond zit bomvol goede grappen. Het is heerlijk om eens de lol in te zien van al die vervelende, maffe en opvallende zaken die gebeurden in 2017. Tegelijkertijd word ik door nieuwe invalshoeken en vergelijkingen uitgedaagd anders naar de dingen te kijken. Dat die inhoud en hun ideeën over onze samenleving worden gewaardeerd, blijkt wel uit het applaus. Af en toe gaan ze wat te snel. Met de vraag "Wie voelt zich man óf vrouw?" gaan ze wel erg voorbij aan alles wat daartussen ligt en waar het naar mijn idee juist om gaat in de discussie over genderneutraliteit.
 
Elke avond is deels uniek. Tot mijn vreugde wordt uitgehaald naar het gedoe van Black Friday, waaraan ik me door alle schreeuwerige reclames al flink had geërgerd. Ook zijn ze zo slim grapjes te maken over Deventer en de lokale actualiteit, waardoor meteen een band met de zaal ontstaat. Het voelt goed dat er moeite is gedaan voor ons als publiek. Ook de wetenschap dat elke avond enigszins anders verloopt, geeft het gevoel dat je bij iets unieks aanwezig bent. Dit ondanks het feit dat geregeld wordt benoemd hoe vaak ze wel niet spelen. Ze zoeken op meerdere punten met succes interactie met de zaal. Vooral Jansen heeft razendsnel een scherp antwoord klaar. En natuurlijk is iemand op de eerste rij de lul, al gebeurt dat op zo’n manier dat ik het niet vervelend zou hebben gevonden daar te zitten. Inspelen op het hier en nu en toch alles zo in je hoofd en de hand hebben dat je je verhaal op tijd en goed afrondt, ik vind het knap.
 
Ruimte
De snelheid houd me scherp, maar maakt wel dat de rake zinnen, liedteksten en gedichten die plotseling tussen de grappen opduiken, weer uit mijn hoofd worden gejaagd door het volgende salvo. Een aantal zou ik maar wat graag teruglezen om goed te laten bezinken, nogmaals spijkers op hun koppen te laten slaan en lessen uit te trekken. Louise Korthals blijkt prachtig te kunnen zingen en Dolf Jansen verrast me met zijn stem. Een goede pianist op het podium is natuurlijk een pluspunt. Dat hij aan het eind even moet laten horen dat hij ook gitaar kan spelen, vind ik wat overbodig – gebruik dat instrument vaker of speel dat ene intro dan ook gewoon op de toetsen, dat had prima gekund. De overgangen tussen Jansen en Korthals zijn vaak abrupt, waardoor vooral de bijdragen van Korthals niet altijd ‘af’ lijken. Jansen is zeer adrem, ook wanneer Korthals een onderwerp aandacht geeft, en claimt met zijn stand-up comedy de meeste ruimte. Ik betwijfel of ze door deze samenwerking beter uit de verf komen.
 
Korthals is geboren in Deventer, meldt ze tussen neus en lippen door als ze bijna afronden. Even denk ik dat het een grap is, of een wel heel goedkope manier om de zaal voor zich te winnen. Maar nee, dan had ze het wel aan het begin gemeld. Het internet leert me dat het een feit is, wat ik zelfs met alle berichtgeving over nepnieuws wel wil geloven. Het siert haar dat ze het publiek wil overtuigen met wat ze te bieden heeft, in plaats van slechts met haar geboorteplaats. Aan het begin vind ik de grappen van Korthals wat overdreven en te geacteerd, waardoor ze hun kracht verliezen. Naarmate de avond vordert, brengt ze juist de rust. Haar sterkste moment ontstaat wanneer ze de tijd neemt het verhaal van de brand in de Londense flat te delen. Ze bouwt het op, neemt ons door beeldende zinnen mee naar die plek en de vreselijke gebeurtenissen, oorzaken en gevolgen. Dan geloof ik haar en ik bevestig dat met kippenvel.
 
Kleine verhalen
Natuurlijk komen veel ‘oh-ja-momenten’ voorbij. Dan ineens wordt het heel kwetsbaar en vertelt Dolf Jansen over zijn overleden vader. Het overheerst niet, wat goed is aangezien je van een oudejaars mag verwachten dat het gaat over een jaar dat je (her)kent. Wel toont het duidelijk hoe juist dit soort kleine verhalen bepalen wat voor jaar iemand heeft. Dat is maar al te herkenbaar. Met hun cabaret en liedjes weten ze soms ook totaal onverwacht mijn kleine verhalen uit 2017 te raken. Op die momenten worden in mijn hoofd mijn jaar en de oudejaarsconference even een. Misschien is dat wel de bijzonderste kracht van theater.
 
Jansen en Korthals laten zien dat het grote verhaal niet het enige is. Als het verhaal jou niet past, of als je het niet wilt, kan je er je eigen kleine verhaal tegenover zetten. En hoe meer mensen dit doen, stel ik me zo voor, des te groter de kans dat het grote verhaal wijzigt. We verlaten de zaal terwijl “Don’t look back in anger” uit de speakers klinkt. Een passende boodschap. Als je dan toch terug wilt kijken naar heftige momenten zoals de aanslag in Manchester, vergeet dan niet de verhalen over de verbondenheid tussen onbekenden, gevonden in muziek en in elkaar.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten