Wind en water

Now England can boast for the sweet-scented rose

And Ireland’s fair proud of the shamrock she grows

But gi' me the land, where the clear water flows

And the mountains are covered with heather

“Lads Among Heather”

 

 

Op de patio van onze cottage op een kleine schapenboerderij in de Highlands was jij vaak het enige geluid. Je ruiste door de bomen, deed het water van Loch Migdale zacht tegen de oever kabbelen. De eerste avond viel ik in slaap terwijl jij om de cottage waarde en regendruppels op het dak kletterden. Verder was het muisstil. ’s Ochtends vergezelde jouw geruis door de boomtoppen het gekraai van een haan, het geloei van een koe, insecten die rond de bloempotten zoemden. De landbouwvoertuigen en een verre trein illustreerden slechts hoe ver ik kon horen. Je streek zacht langs mijn gezicht, terwijl ik met stille verwondering luisterde naar de stilte.

 

 

Ook op onze wandelingen was jij daar. Terwijl we vanaf Loch Migdale omhoog klommen en uitkeken over het prachtige landschap van groene heuvels, paarse heide en water, kreeg jij meer en meer grip op mijn lijf. Maar je geruis door de boomtoppen klonk nu beneden mij.

 

 

Je fluisterde door de grassen en struikjes op Culloden Battlefield. In het museum leerden we aan de ene kant van de zalen over de Jacobites, aan de andere kant over de regering. We zagen en hoorden waarom en hoe zij zich klaarmaakten voor de strijd. Onpartijdig, eerlijk, genuanceerd. Niet simpelweg een gevecht tussen Schotten en Engelsen, katholieken en protestanten. Plicht, liefde voor een in hun ogen rechtmatige koning, onafhankelijkheidsdrang; vele redenen zetten zelfs familieleden tegenover elkaar. We zagen wapens, gevonden kogels, knopen; hoorden verhalen van ‘ooggetuigen’. Het werd een gevecht van nog geen uur, dat zo’n 1.500 Jacobites het leven kostte. Terwijl we over het enorme slagveld dwaalden, waar vlaggen in de verte de vijandelijke linies markeerden, suisde jij door mijn oren. Je verstoort de stilte hier, dacht ik je toe. Je gehoorzaamde en ging liggen. Het geluid van passerende auto’s illustreerde de veranderingen sinds 1746. Ik hoopte op jouw spoedige terugkeer. Op deze lege plek vol herinneringen, bordjes die gebeurtenissen markeren, graven, monumenten voor de gevallenen – ook voor degenen die de regering steunden en van wie ze nog steeds de begraafplaats niet weten – ben jij de enige die de gruwelijkheden, dromen en pijn van toen nog kent.

 

 

Terwijl wij op onze eerste ochtend in Edinburgh vertrokken om de stad te verkennen, zorgde jij ervoor dat jouw vriend Water ons snel vond. Terwijl wij van het Palace of Holyroodhouse over de Royal Mile naar Edinburgh Castle liepen, en onderweg de mooie oude gebouwen bekeken, hield jij de volle wolken vast en leegden zij zich enthousiast boven ons hoofd. We hadden bewondering voor de straatartiesten die, weer of geen weer, hun optreden verzorgden. Een dag later, toen je de lucht had ontdaan van donkere wolken, zagen we pas echt hoe druk en levendig de Royal Mile is tijdens de Fringe. Maar ook nu werd gezorgd voor leven in de brouwerij. Onze aandacht werd gevangen door een man met een ladder, die fanatiek een groep toeschouwers om zich heen verzamelde. We moesten dichtbij komen, een gesloten cirkel vormen, dan leek het nog wat. We moesten meeklappen, aftellen, juichen. Ogenschijnlijk moeiteloos bespeelde hij de verzopen katten om hem heen. Hoewel hij na lang en overtuigend rekken uiteindelijk boven op zijn ladder stripte en jongleerde met messen, had hij wel gelijk: dat wij hier met zijn allen vrijwillig bleven staan, terwijl de regen over ons heen gutste, dát was pas een show.

 

Jouw vriend Water zei me steeds weer gedag. In blikken over lochs en baaien, in korte regenbuitjes, in zacht klaterende stroompjes, het rustgevende geluid van de zee, ruisende en bruisende watervallen. Ik was diep onder de indruk van de aangeboren vaardigheid van de zalm, een dier waar ik nog nooit bij had stilgestaan. In dat eindeloze water vindt hij niet alleen zijn weg terug naar zijn geboorteplaats, maar bedwingt ook de natuurkracht van de Falls of Shin om daar terug te komen. We hoopten geluk te hebben en zo’n zalm te zien springen; het geruis van het neerstortende water werd geregeld onderbroken door verheugde kreten van de toeristen om me heen, wanneer weer een zalm al dan niet succesvol probeerde de waterval op te komen.

 

 

Water, zeker als het niet uit de lucht komt vallen, heeft vaak iets rustgevends. Zo’n klaterend stroompje, eentonig geruis of de stem van de golven stelt mijn gedachten gerust zoals weinig kan. Onze jongste metgezel, echter, werd er juist energiek van. Vrolijk spetterde geleidehond Wilka in poelen en plaste door lochs en stroompjes. Wind en water, hoewel ze soms brute of irritante natuurkrachten zijn, maakten ons op die momenten zeer tevreden. In hun steeds wisselende vorm, toonden zij de vele kanten van dit prachtige Schotland.

 

 

Foto’s zonder beeld

Zet een koptelefoon op, sluit je ogen en reis met me mee. Sta naast me op de patio van onze cottage in de Highlands. De ‘herrie’ van die kleine insecten benadrukt slechts de rust. Kijk vanaf de oever uit over Loch Migdale en omliggende heuvels, terwijl een vogel je vanuit een boom toezingt en de wind door de boomtoppen ruist – en hoor hoe Wilka ons stilstaan te lang vindt duren en een tak lostrekt. Zie de zalmen de Falls of Shin bedwingen terwijl het water met volle kracht naar beneden raast. Sta in het bos naast een stroompje, waarin Wilka opgewekt rondspettert. En houd even stil op de helling van Arthur’s Seat, deel van een uitgedoofde vulkaan in Edinburgh. Ook Wilka ziet het stroompje dat voor je uit de grond komt, duwt een steen opzij, neemt een verfrissende slok en kijkt je daarna trots aan. Hoor wind en water in Schotland.