In de wacht

Vrolijk rent ze weg, staart in de lucht. Plons! Ze snelt de oever weer op, schudt zich uit en sjeest dan een rondje dwars door de struiken. Blij tikt ze mijn hand aan en blijft me kwispelend vol verwachting staan aankijken. “Jij hebt een dummy in je jaszak, kom maar op!” Ik glimlach. Hoewel er de afgelopen maanden veel is veranderd, is geleidehond Wilka hierin gelukkig nog steeds hetzelfde.

 

Verstandige signalen

Terug naar dit voorjaar. Wat ik al een tijd zie, versterkt zich: wat het koppie wil en wat het lijf kan, wijken steeds verder uiteen. Kinderkopjes, een enkele trap die niet te vermijden is, scheve straten; ze vindt ze niet prettig. Niet in tuig. Ze doet het voor mij, vanuit dat enorme plichtsbesef. Maar ze aarzelt, probeert zelfs langs een trap te lopen in plaats van hem te zoeken. Stoepranden hoort ze aan te geven door er met haar voorpoten op stil te staan, maar ze is zo verstandig er vlak voor te stoppen als het even niet gaat. Ik begrijp haar signaal alsnog en til op tijd mijn voet op. Hoewel Wilka heel goed koppig en ondeugend kan zijn, maakt ze van deze versoepeling van de regels nooit misbruik. Als het door een bezoek aan haar fysiotherapeut weer beter gaat, staat ze zonder enige aarzeling weer met haar pootjes op de stoep.

 

Toekomstig huis

Al een tijd weet ik dat Wilka na haar pensioen niet bij me blijft. Ze verdient een thuis waar genoeg tijd en aandacht voor haar is. Dat kan ik haar niet bieden. Haar veel meenemen als ik met de jonge hond op pad ga, is geen optie: ze gaat niet voor niets met pensioen. En veel alleen vervelen, dat verdient ze niet. Toen ik uiteindelijk erkende dat ik geen adres kon vinden waar ik alles kon afvinken wat ik Wilka gun, riep ik de hulp in van de geleidehondenschool. Tot mijn opluchting mocht ik meegeven wat ik voor Wilka hoop. En daarna was het uit mijn handen. En wist ik weer waarom ik die beslissing had uitgesteld. Wat nou als die onbekenden Wilka niet begrijpen? Wat als ze het daar helemaal niet beter krijgt dan als ze zou blijven? Wat als ... Gedachten sleten heel wat kringetjes uit in mijn hoofd. Die spanning duurde voort, ook toen ik te horen kreeg dat een lief gezin Wilka dolgraag wilde hebben. Tuurlijk willen ze dat. Maar is dit echt een goede plek? Als ik de stem aan de andere kant van de lijn hoor, is dat een pak van mijn hart. En als ik het gezin een tijdje later tref in het park, wordt mijn eerste indruk bevestigd. Juist als het erop aan komt, is Wilka vaak subtiel. Velen herkennen haar tekenen van spanning of ongemak niet. Deze mensen zien vanaf de eerste minuten dingen aan Wilka die anderen na jaren nog niet doorhebben. Ze voorkomen ongewenst gedrag, in plaats van pas in te grijpen als het kwaad is geschied. Ze zien hoe slim Wilka is en hoeveel je daarmee kan. Ze weten wat ze wel en niet van een hond willen, en zullen Wilka begeleiden om zich thuis te voelen. Duidelijkheid is fijn, maar waar ik ook blij van word: als het nodig is, gaat haar welzijn boven regels. Wilka krijgt straks een plek waar ze zichzelf mag zijn, waar ze steun en leiding krijgt. Waar reuring is en ze lekker mee mag naar het bos – dat ook nog eens vlak bij haar toekomstige huis is. Ze krijgt zelfs een hondenmaatje, grappig genoeg qua uiterlijk een miniversie van haarzelf. Beide dieren negeren elkaar tijdens de kennismaking voornamelijk, wat ik een prima uitgangspunt vind. Ik bespeur namelijk ook geen enkele spanning of onrust. Wat die twee op die basis gaan opbouwen, mogen ze helemaal zelf uitzoeken. En wat Wilka en haar toekomstige gezin betreft: ik heb er alle vertrouwen in dat die er samen helemaal uit gaan komen. Voor die rust in mijn hoofd ben ik hen nu al dankbaar.

Ander verhaal

De schommel hangt stil. Hij is naar het hoogste punt gezwiept, en wacht daar op het telefoontje. Dan zal hij vast met een rotvaart weer in beweging komen. Maar voor nu zit ik hier prima en geniet ik van het uitzicht. In eerste instantie kijk ik vooral over mijn schouder. Ik zie alles wat Wilka en ik samen hebben beleefd en bereikt. Ik geniet elke dag van haar, maar haar lijf is duidelijk. Als ze straks met pensioen mag, is het goed. Langzaam ontstaat ruimte voor nieuwsgierigheid. Reikhalzend probeer ik te zien wat er voor me ligt. Wie komt er straks? Ras, kleur, geslacht, naam... Vast weer een heel ander karakter. En dat is oké, want er bestaat maar één Wilka. Hond Onbekend wordt weer een heel ander verhaal. Ik kan niet wachten dat verhaal samen te gaan schrijven.

 

Te groot voor het servet

Maar die rust hier hoog op die schommel duurt niet lang. Langzaam maar zeker slaat de balans steeds verder door. Wilka komt minder en minder vaak enthousiast aanzetten als ik haar vraag mee te gaan. Ze moet herstellen van drukke werkdagen en als ze merkt dat ze gewoon aan de riem of flexlijn ontspannen mee mag struinen, lijkt ze opgelucht. In het bos of park is ze nog steeds haar blije zelf, zeker als ik dummy’s tevoorschijn haal. Ze zoekt, rent en zwemt alsof ze nooit ergens last van had, springt fanatiek de dummy achterna als die in mijn tas verdwijnt en doet nog steeds haar bijnaam “puppy” eer aan. De verwachting is dat ze zonder tuig op haar schouders, zonder de taak die ze zo serieus neemt en waarbij elke beweging gevolgen heeft voor mij, lichamelijk weer stabieler wordt. Ik geloof het meteen. Want waar ze na uren rennen en stuiteren over ongelijke paadjes tevreden gaat liggen, kan na kort werken over hobbelige straatjes haar lijf haar ‘s avonds duidelijk in de weg zitten. We zoeken samen de balans, en aangezien die nogal fluctueert, blijft dat een kwestie van goed aanvoelen en uitproberen. Zelf weet ze het ook niet. Soms ligt ze na een wandeling in tuig sip op haar kussen. Dan voel ik me schuldig, maar begint de volgende dag het zeuren weer. Laat ik haar minder werken, kijkt ze na een wandeling waarin ze werkte en flink rende thuis vol verwachting naar haar speelgoedbak. Alsof het saaie thuiswerkleven niet genoeg is, maar het alternatief eigenlijk te veel. Te groot voor het servet, te klein voor het tafellaken. Maar dan anders. Dus misschien klinkt het gek, omdat pensioen ook ons afscheid betekent, maar ik kijk ernaar uit. Ze verdient het zo.

Stuk

En, als ik heel eerlijk ben, gun ik het ook mezelf. De keuze om me aan te passen aan wat Wilka qua geleidewerk aankan, is heel simpel. Ook dit keer zijn het de gevolgen die het lastigst te slikken zijn. Ik ga nou eenmaal niet voor de lol met taststok op pad. Boswandelingen uitgezonderd. Inmiddels ontzeg ik me in de pauzes van mijn thuiswerkdagen de langere wandeling waarbij ik Wilka deels liet werken, gewoon omdat we dat leuk vonden en omdat ik zo vlot over straat kon snellen. Heel goed na al dat zitten. Waar ik eerder soms een boodschap verzon of de voorkeur gaf aan openbaar vervoer boven de auto, maak ik nu elke keer de afweging of het echt nodig en verantwoord is haar te laten werken.

 

Nog meer tijd gaat voorbij, en meer en meer verandert het tuig van symbool van mijn vrijheid en Wilka’s levensgeluk, in een tastbare bitterzoete herinnering. “Ze doet het niet meer, mijn hond is stuk”, zeg ik weleens gekscherend. Maar het eerste deel kan je letterlijk opvatten. Inmiddels lopen we nog maar korte stukjes, en die verdeel ik dan heel bewust over de week. Doe ik dat niet, gaat ze soms stilstaan. Ze kan niet duidelijker zijn: het harde werk is klaar. Mijn eerste geleidemaatje Freaser gebruikte hetzelfde signaal. En ik herken meer tekenen. Ook Wilka zoekt onderweg naar afleiding. Steekt ineens haar neus in de struiken, gaat uitgebreid een paaltje besnuffelen, of duikt naar eten op de grond. Dat deed ze voorheen alleen als het haar allemaal echt even te veel werd. Denk aan mij dwars door de binnenstad van Nijmegen leiden tijdens de Vierdaagsefeesten. Waarschijnlijk is het signaal niet veranderd, alleen het moment waarop ze aan haar max zit. Ik begrijp het, en luister.

 

Ik ontkom er niet meer aan: stapje voor stapje herwin ik mijn stokloopkunsten. Rustig in de wijk, op bekende routes, af en toe eens een nieuwe straat. De luxe van thuiswerken; ik maak er gretig gebruik van en neem de tijd mijn vertrouwen in mezelf, mijn oren en stok op te duikelen uit het stoffige hoekje waar ik ze jaren geleden opgelucht neersmeet. Ik let op echo’s van mijn voetstappen en stok op plekken waar dat nooit hoefde, omdat ik met een rotvaart en toch volkomen ontspannen alleen op de globale route en onverwachte situaties moest letten. En natuurlijk op al die subtiele signalen die ik via mijn linkerhand ontving, maar dat kostte geen moeite. Nu vergeet ik weleens mensen terug te groeten, omdat ik al mijn concentratie nodig heb mijn weg te vinden. Met terugwerkende kracht ben ik ook trots op die hond van me, die me jarenlang keurig tussen verraderlijke lage paaltjes parkeerde om over te steken, zonder dat ik daar enig benul van had.

Uitdaging

Soms leidt ze me nog, en dat is op die stukjes voor ons allebei oké. Maar de hond die zo graag wilde werken, hoe moeilijker hoe beter, die het voortouw nam en na even goed slapen weer op pad wilde, al was het 3 uur ’s nachts en hadden we net een paar megadrukke dagen in Londen achter de rug, die is er niet meer. Haar werk afpakken voelt niet meer als oneerlijk, maar als een geschenk dat ze dubbel en dwars verdient. De gedachteloze vrijheid waar ik zo naar uitkijk, zal niet aan haar zijde zijn. Eigenlijk zitten we beide in de wacht, in een soort ‘no man’s land’, overal net tussenin. Hoewel mijn lieve, stuiterige Wilka er nog is, is het afscheid van Wilka de fantastische geleidehond al bezig.

 

Wilka heeft er totaal geen moeite mee. Ze had altijd al een zeer strak onderscheid tussen werk en vrije tijd. Geen tuig aan is niet werken, simpel. Op stukken waar we jarenlang voorbij spurtten, duikt ze de eerste keer aan de riem zonder enige gêne het gras in om eens kalmpjes alle geurtjes in zich op te nemen. Terwijl ze keurig kan volgen in de moeilijkste omstandigheden – gisteren nog in het park vlak langs een kudde schapen die ze na een woord van mij volledig negeerde, hoe graag ze ook met ze mee zou rennen. Deze setting is nieuw en daardoor blijkbaar anders. Gelukkig, er is nog een ding niet veranderd: er is altijd wel een uitdaging te vinden.

 

Heel even was de schommel een fijne plek. Inmiddels voel ik me gekooid. Ik wil eraf! Maar ik zit te hoog, ik heb anderen nodig voor die sprong. Dankzij Freaser, Loni en Wilka weet ik maar al te goed hoe belangrijk en magisch de juiste match is. Een passende geleidehond tover je niet zomaar even uit een hoge hoed. Als ik eenmaal beneden ben, is het het allemaal waard. Daar twijfel ik niet aan.