vrijdag 18 november 2016

Op een mooie pinksterdag: de kracht van muziek


Misschien is dit wel de indringendste manier om een verhaal te vertellen, denk ik als ik de klanken op me in laat werken. De muziek van Harry Bannink, Ruud Bos en Joop Stokkermans spreekt. Voeg daar de beeldende en treffende teksten van onder meer Annie M.G. Schmidt aan toe en je hebt een uitstekend recept. Laat je dat vervolgens uitvoeren door Renée van Wegberg, Lone van Roosendaal, Annick Boer en vier musici die heel goed weten wat ze doen, dan heb je een topavond. Het is bijna een schande dat ik tussen voornamelijk opa’s en oma’s zit.
 
Keuzestress
Op een mooie pinksterdag is een avond vol cultureel erfgoed. Als klein meisje heb ik bandjes met liedjes van onder andere Annie M.G. Schmidt grijs gedraaid. Hoeveel meer betekenis krijgt die muziek nu ik wat ouder ben? En vooral: wat is er allemaal nog meer? Te veel voor een voorstelling, merk ik al snel. Het podium staat vol dozen, symbool voor het enorme oeuvre van de drie componisten. De vragen spoken door mijn hoofd. Wie componeerde wat en in welke context? Hoe gaat dit lied verder? Welke bijzondere nummers haalden de voorstelling niet? Maar alle herrie in mijn hoofd verstomt steeds meer en laat zich overspoelen door de muziek. Want daar gaat het om deze avond.
 
Door allerlei voorbeelden te noemen en medley’s te zingen, wordt met succes getoond hoe bizar veel de heren hebben geschreven. Van bekende reclamedeuntjes en tv-tunes tot een aangrijpend lied over een foto van een overleden meisje in de krant, alles komt voorbij. De grapjes over het onoverzichtelijke oeuvre worden met gelach ontvangen door de oudere generaties en onttrekken ook aan mij regelmatig een glimlach. De hoeveelheid composities maakt indruk, maar gelukkig wordt hun talent ook gedemonstreerd door nummers volledig te spelen en het publiek kennis te laten maken met enkele onbekende pareltjes. Met een knipoog wordt verwezen naar nummers die “al te vaak gezongen” zijn. Een paar klassiekers worden natuurlijk alsnog gespeeld. Ik word echter verrast door de originele uitvoering van “Zeur niet”. De arrangementen tonen sowieso dat de hoorbaar oudere nummers ook passen in deze tijd. Sommigen heb ik al in zeer verschillende uitvoeringen gehoord, maar of ze nu worden gespeeld door een enorm orkest of door slechts een piano, deze nummers blijven fier overeind.
 
Drie heren door drie dames
De nummers mogen dan staan als een huis, maar natuurlijk kunnen artiesten hier veel aan afdoen of aan toevoegen. De stemmen van de zangeressen zijn enorm verschillend en kleuren prachtig bij elkaar. Ik geniet echter minstens zo veel van ieders moment alleen in het voetlicht. Op die momenten komt hun vaardigheid om krachtig of juist kwetsbaar een situatie te schetsen en in te kleuren pas echt tot zijn recht. Soms wordt de emotie wat dik aangezet, wat deze muziek niet nodig heeft. Maar of ze nu alleen zingen of samen, het is altijd goed. En voor een taalliefhebber ook niet onbelangrijk: altijd verstaanbaar.
 
Muziek spreekt
Hoewel de dames eerst elkaar voorstellen, laat de erkenning voor de band niet de hele avond op zich wachten. En terecht. Juist de combinatie van muziek en zang geeft deze nummers hun kracht. Sterker nog, de muziek vertelt al precies wat voor verhaal wordt gedeeld. Denk ik bijvoorbeeld aan de melodie van “Aan een klein meisje”, ben ik al snel terug in de emotie van dat moment. Ik ga niet eens proberen om deze via een omschrijving met je te delen. Deze muziek spreekt voor zich. Luister wat hij te vertellen heeft.
 
Het publiek wacht op meezingers, verkondigen de dames. Nou nee, antwoord ik zwijgend. Maar de ja’s klinken luid en duidelijk uit hoopvolle oudere kelen. Mijn muzikale opvoeding blijkt zo slecht nog niet, want in eerste instantie lijk ik meer tekst te kennen dan mijn buren. En “fuch-fuch-fuchsia” zingen met mensen die mijn grootouders hadden kunnen zijn, heeft stiekem best iets aandoenlijks. Maar dan wordt mijn geheugen toch flink op de proef gesteld. Als ik ontdek dat de tekst aan de zaal wordt getoond, geef ik de strijd op en doe ik weer waarvoor ik gekomen ben: luisteren en ontdekken.
 
Maatschappijkritiek
“Alle dingen hebben hier twee kanten en alle teddyberen zijn hier dood.” Een van de vele sombere, rake teksten. Nee, niet al deze oudere liedjes zijn zoetsappig of braaf. “Op een mooie pinksterdag”, waarvan ik alleen het begin echt kende, blijkt een stuk minder idyllisch dan verwacht. En decennia geleden componeerden de heren al muziek over LSD, oorlog en seks. Over hoe we nooit van het verleden leren en vrolijk keer op keer dezelfde fouten maken. Over “de verboden kus van Romeo en Julius”. Teksten die in het jaar van Trump, van vluchtelingen, van oorlog, van politiek gedoe en van K3 dat groot nieuws was alleen omdat ze een nummer uitbrachten over homoseksualiteit, nog steeds pijnlijk actueel zijn. Wat mij betreft zouden veel meer mensen deze muziek moeten kennen, en niet alleen omdat het cultureel erfgoed is.
 
Dát het cultureel erfgoed is, begrijp ik na deze avond des te beter. Componisten, tekstschrijvers, zangeressen en muzikanten zorgen samen voor een geheel dat iets met me doet. Opbouw, onverwachte wendingen in zowel tekst als muziek, sfeer en klank; alles helpt mee om me te laten meeslepen in hetgeen wordt verteld. Ja, misschien is dit wel de indringendste manier om een verhaal te vertellen.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten